Cây giổi hạt

Cây giổi hạt (Michelia tonkinensis A. Chev), thuộc họ Ngọc lan (Magnoliaceae), là một loài cây gỗ lớn thường xanh, có giá trị kinh tế cao. Cây có thể phát triển đến 30m, vừa cho hạt làm gia vị và dược liệu, vừa cung cấp nguồn gỗ quý phục vụ trong xây dựng và sản xuất đồ nội thất.

Hạt giổi từ lâu đã trở thành đặc sản của đồng bào miền núi phía Bắc, được ví như "vàng đen" của Tây Bắc nhờ hương thơm đặc trưng và giá trị cao. Gỗ giổi có phần giác màu vàng nhạt, lõi vàng nâu, mang mùi thơm tự nhiên, không bị mối mọt, cong vênh, lại nhẹ và bền, nên rất được ưa chuộng trong ngành xây dựng và chế tác đồ gỗ.

Là loài cây đặc hữu của nam Trung Quốc và Việt Nam, giổi chủ yếu phân bố ở các khu rừng rậm thường xanh trên cả nước, từ Tây Bắc, Đông Bắc, Bắc Trung Bộ kéo dài đến Tây Nguyên và Đông Nam Bộ.

Lá giổi thuộc dạng lá đơn, mọc so le, có hình bầu dục hẹp, dài 8 – 20cm, rộng 5 – 12cm, đầu nhọn, gân lá nổi rõ, cuống lá dài 1 – 2cm. Lá kèm sớm rụng, để lại sẹo trên cành non. Hoa giổi nở vào tháng 3 – 5, có màu vàng nhạt và mùi thơm dễ chịu. Hạt được bao bọc bởi lớp áo màu đỏ, khi phơi khô chuyển sang nâu nhạt, mang vị cay và chứa nhiều tinh dầu thơm. Mùa quả rộ vào tháng 8 – 10.

Tại Lâm Đồng, mô hình trồng xen cây mắc ca, sầu riêng, bơ trong vườn cà phê đã mang lại hiệu quả kinh tế cao và ngày càng được nhân rộng. Bên cạnh các loại cây trồng xen truyền thống, cây giổi ăn hạt cũng đang được người dân lựa chọn để canh tác trong vườn cà phê, mở ra cơ hội phát triển kinh tế bền vững cho nhiều hộ nông dân.